Kennismaking

De kennismakingsvergadering vond online plaats op maandagavond 31 januari 2022. Met aanwezigen uit de heemkundige kring (voorzitter en bestuursleden), 2 basisscholen (zowel directie als leerkrachten), de gemeentelijke cultuurdienst en de molenaarsfamilie was de opkomst mooi en divers. Anneleen van Erfgoed Noorderkempen leidde de avond en nodigde alle aanwezigen uit om zich aan de anderen voor te stellen met naam, functie én het leukste stukje erfgoed waarmee men die dag in aanraking gekomen was. Er werden mooie voorbeelden gegeven zoals familierecepten, gebouwen en liedjes, en zo zaten we meteen op het juiste spoor.

Daarna bekeken we samen het filmpje ‘Buurten met Erfgoed in Nevele’ om een duidelijk beeld te schetsen van wat een BmE-traject inhoudt. Daarna zette Anneleen de belangrijkste kenmerken nog even op een rijtje: “In een BmE-project werken kinddeskundigen en erfgoeddeskundigen samen rond het onroerend, roerend en immaterieel erfgoed uit de schoolbuurt. Via het stappenplan van het BmE-draaiboek werken ze een educatief project uit dat kan aansluiten bij verschillende (of zelfs alle) schoolvakken. Dat eindresultaat staat nu nog niet vast.”

Daarna was het woord terug aan de andere aanwezigen. Iedereen werd gevraagd om te vertellen wat zij wensten te bereiken via BmE en welke rol zij zichzelf zagen spelen in dit project.
Daarna werd de timing overlopen en werden de eerste concrete data, tijdstippen en locaties vastgelegd.

Startdag

   
Op de startdag, die doorging op vrijdag 25 maart 2022 in het Arendonks Heemhuis, ontvingen we 3 leerkrachten van de twee deelnemende scholen, 1 schooldirecteur, 2 deelnemers van de heemkundige kring, de molenaar van de Toremansmolen en de gemeentelijke cultuurbeleidscoördinator. We brachten al heel wat inspiratiemateriaal mee (brochures, educatieve pakketten, …). 

We lieten de aanwezigen eerst zichzelf aan elkaar voorstellen en lieten hen dan kennismaken met het concept ‘Cultuur in de Spiegel’. Daarna lieten we elke aanwezige een eigen ‘erfgoedobject’ tonen, met daarbij een verklaring waarom dit volgens hen erfgoed was.

De leden van de heemkring hadden hun huiswerk al gemaakt en hadden zelf een lijstje opgesteld van wat zij allemaal zouden kunnen aanbieden aan de scholen. Tenslotte organiseerden we een brainstorm waarbij we gebruik maakten van de tools die binnen Buurten met Erfgoed worden aangeboden (bv. ‘Wat als?’, ‘The wildest idea’, ideeën stelen, …).

Ook plaatsten we samen met de leerkrachten en de leden van de heemkundige kring met Legoblokjes al het mogelijke erfgoed op een kaart van Arendonk.

Opvolgsessie 1

In de eerste opvolgsessie, die plaatsvond op woensdagnamiddag 4 mei in Basisschool Sint-Jan, gingen we al brainstormend op zoek naar nieuwe projectideeën. Via post-its werd op de ideeën feedback gegeven.
De brainstorm verliep wat stroever dan verwacht, en even later kwam de reden daarvoor te voorschijn: de leerkrachten (voornamelijk van GBS Sint-Jan) deden sowieso elk schooljaar al zeer veel en zeer diverse activiteiten rond het dorpserfgoed én speelden al met een concreet idee dat daar een mooie aanvulling op kon zijn:

Saskia Keersmaekers: ‘Waarom op zoek gaan naar een goed nieuw idee, terwijl er al een heel concreet idee is dat we graag willen uitwerken?’ Zo kwam het idee op tafel om van het heemkundig museum een ‘escaperoom’ te maken. De leerlingen moeten in het museum tips verzamelen en opdrachten uitvoeren om uit het museum te kunnen ontsnappen. De andere school én de erfgoedpartners toonden zich zeer enthousiast over het idee. We lieten hiermee het draaiboek van Buurten met Erfgoed een beetje los, maar met veel goesting en vertrouwen in ons plan.

Opvolgsessie 2

Op maandagavond 30 mei kwamen we opnieuw samen in het Arendonkse Heemmuseum om verder te werken op het oorspronkelijke idee van een escaperoom-museum. Daarvoor kregen we eerst, samen met de leerkrachten, een rondleiding doorheen het museum onder begeleiding van de leden van de heemkundige kring. Zo konden de leerkrachten kennismaken met de verschillende thema’s die in het museum aan bod komen. Daarna ging elke deelnemer individueel door het museum om op zoek te gaan naar mogelijke vragen of opdrachten voor de leerlingen. Na een uurtje verzamelden we aan een grote tafel om het algemene concept van de escaperoom en verschillende mogelijke opdrachten en vragen te bespreken. Iedereen was heel enthousiast over de ideeën en het werd al snel duidelijk dat we met deze insteek op de goede weg waren. Aan het einde van de dag hadden we de algemene opzet van de escaperoom bedacht en al een aantal losse opdrachten en vragen uitgewerkt.

Extra werksessie

Het enthousiasme van leerkrachten Saskia, Heleen en Martijn was meer dan groot genoeg om ook in de grote vakantie tijd vrij te maken voor de uitwerking van het escaperoomspel. Op dinsdag 5 juli doken zij samen met Anneleen van Erfgoed Noorderkempen en Staf en Karel van de heemkundige kring het museum in. Terwijl de leerkrachten opdrachten uitwerkten, maakte Anneleen een digitale aftelkalender (om de leerlingen 1 week voor hun museumbezoek alvast nieuwsgierig te maken) en stonden Staf en Karel paraat voor praktische en inhoudelijke ondersteuning. De leerkrachten zorgden voor gevarieerde opdrachten: wiskunde, taal, ruimtelijk inzicht, behendigheid,... zodat de verschillende talenten van de kinderen aangesproken werden. Het spel werd zo vormgegeven, dat de klasgroep verdeeld werd in 5 teams en dat elk team, na het oplossen van alle opdrachten, 1 cijfer van een 5-cijferig slot gevonden heeft. Samen kunnen de kinderen dan een schatkist openmaken en een pak Eigenbak Wafels, een smakelijk stukje lokaal culinair erfgoed, vinden.
Eind juli kwamen de 3 leerkrachten nogmaals samen, om de laatste hand te leggen aan de kaartjes met alle opdrachtjes erop. Ze zorgden ervoor dat deze kaartjes perfect pasten in een oude tikkaartenkast, een collectiestuk van het museum. Intussen zorgde Anneleen voor de bestelling van legpuzzels en een mooie schatkist.

Uitvoering van het project

    
Eind augustus was het escaproomspel klaar en kon het uitgetest worden. De kinderen van de Zomerschool mochten de spits afbijten en reageerden enthousiast.

In de maanden september en oktober werd dan het escaperoomspel als onderdeel van het jaarprogramma door twee vierde leerjaren van Basisschool De Stip (Sint-Jan) en twee vierde leerjaren van de basisschool Voorheide gespeeld. Zoals de foto’s laten zien genoten de kinderen van het spel. Niet dat alles altijd even vlot verliep want de opdrachten waren zeker niet gemakkelijk, maar uiteindelijk konden de leerkrachten meestal de kinderen toch subtiel in de juiste richting sturen.

Enkele reacties van het vierde leerjaar Sint-Jan:

We speelden een escapespel. Ik vond het suuuuper-spannend wat er in de kist zat. Ik vond het ook leuk dat we alleen in het museum mochten rondkijken. (Nabija)

In het heemhuis was het heel interessant. De escaperoom was leuk, soms ook wel moeilijk en soms gemakkelijk. De beloning op het laatst was wel leuk. Het was dus gelukt. We kregen een wafel toen alles was opgelost. (Neel, Tomas en Cas)

Het escapespel was leuk maar kort en tegelijk eng. Ik dacht echt dat ik vastzat. (Yannick)

Het was leuk en erg spannend, ook wel een beetje moeilijk maar een echt leuk escapespel. (Babs en Eva)

Ik vond het leuk omdat er leuke opdrachten waren. We hebben ook wafels gekregen. (Lode en Seppe)

Ik vond het leuk want we mochten zelf rondlopen. Ons groepje was als eerste klaar. Het was wel spannend of we eruit zouden geraken. We moesten ook puzzelstukken zoeken. In de kist zaten wafels. (Nel en Lenka)

Ik vond het heel leuk om codes te vinden en vrij rond te lopen om te zoeken. Vroeger werden er sigaren gemaakt. (Lily en Capucine)

Opvolgsessie3: Slotoverleg

Het project werd afgesloten met een evaluatievergadering op dinsdagavond 8 november 2022.

De samenwerking en het resultaat van het project werden door iedereen positief geëvalueerd. Nieuwe samenwerkingen staan voor de nabije toekomst niet op de planning, maar het is fijn om nu te weten wie je kan aanspreken met nieuwe vragen of ideeën.

Blijkbaar waren in het begin van het project de verwachtingen niet dezelfde: de leerkrachten hadden verwacht dat Erfgoed Noorderkempen met een concreet aanbod ging komen, met dienstverlening naar de scholen toe, in plaats van dat de ideeën en het werk uit de leerkrachten moesten gaan komen. De trekker van een BmE-project moet dus opletten bij de eerste communicatie dat de juiste verwachtingen geschapen worden.

Tijdens het spelen van het spel, deden de leerkrachten enkele vaststellingen:

• de tijd was te kort voor de groep van de leerkrachten die het spel inhoudelijk niet helemaal kende. Dan is het moeilijk om de kinderen subtiel te helpen en de juiste richting op te wijzen.
• te snel het spel ingedoken: best op voorhand eerst een rondje door het museum doen en ook vertellen wat er wel en niet mag in een museum, daarna pas aan het spel beginnen
• sommige kinderen vonden de escaperoom het leukste van alle uitstappen
• enkele kinderen vonden het te spannend om opgesloten te zijn, en waren een beetje bang.
• opletten dat er geen opdrachtkaartjes achterblijven in de ‘postbus’, geen puzzelstukjes verloren gaan,...
• de laatste opdracht was wat te moeilijk en gaan ze nu duidelijker verwoorden
• kinderen konden door de handvaten in de kist kijken en zagen meteen dat er wafels in zitten: best wafels op voorhand inpakken in een ondoorzichtige zak
• aftelkalender was geslaagd
• andere groepen die klaar waren, mochten de andere groepjes gaan helpen
• eventueel volgend jaar een extra begeleider meebrengen zodat er iemand altijd aan het bureau kan blijven zitten

Ook maakten zij de bedenking: het escaperoomspel is gebaseerd op de huidige opstelling van het museum. Dus hopelijk blijft de opstelling nog enkele jaren ongewijzigd. Er zal een lijst gemaakt worden van de items die nodig zijn voor het spel en deze lijst wordt bezorgd aan de heemkring.

Maar de eindconclusie is dat de vooropgestelde doelen bereikt werden en het escaperoomspel als zeer zinvol ervaren werd.

Tot slot werden er nog één grote tip geformuleerd voor musea of leerkrachten die een gelijkaardig spel willen uitwerken:

Voorzie verschillende soorten opdrachten: zoeken, puzzelen, vraag-en-antwoord, rekenen,... met een goed evenwicht tussen echte leerstof en spel.

Nu zal Erfgoed Noorderkempen tegen september 2023 al het spelmateriaal mooi en duurzaam laten vormgeven.

Ook een escaperoomspel maken?

Ben je geïnspireerd geraakt door dit project en wil jij ook een escaproomspel uitwerken voor jouw erfgoedlocatie?

• Erfgoed Noorderkempen maakte een Pinterestbord vol weblinks naar inspirerende bronnen, praktijkvoorbeelden, materialen en spelvormen. Bekijk het bord hier:
  https://www.pinterest.com/EGNoorderkempen/educatief-escaperoomspel-voor-kinderen-inspiratie/
• Erfgoed Noorderkempen maakte n.a.v. hun ervaringen in dit Buurten met Erfgoed-traject een stappenplan voor het maken van een escaperoom met handige tips bij elke te zetten stap:
  BME_Arendonk_Stappenplan_Escaperoom